Yarıkkuyu
İlçeye 14 km uzaklıkta bulunan köy doğusunda Buğdaylı köyü, batısında Taşkale kasabası, Güneyinde Kavaközü köyü, kuzeyinde ise Dokuzyol köyü ile çevrilmiş olan köyün rakımı 1.310 metredir.
Köyde genç nüfus yok denecek kadar azdır. 102 erkek ve 105 kadın olmak üzere köyün nüfusu toplam 207 kişidir. Köyde ilköğretim 5. sınıfa kadar eğitim öğretim verilmekte, üst sınıflar ise Ayrancı ilçe merkezinde yatılı olarak eğitim görmektedir.
Antalya yöresinden gelen Sarı Keçili Yörüklerinden Elifoğlu ve Hacılar olarak adlandırılan kişiler tarafından kurulmuştur. Köyde bulunan bir yarıktan güvercinlerin girip çıktığının görülmesi üzerine köylülerce burası araştırılmış ve bir su kuyusu olduğu tespit edilmiştir. Bu kuyu nedeniyle köyün ismi Yarıkkuyu olarak belirlenmiştir.
Bir derenin kenarına kurulmuş olan köyün arazileri kıraç olup bu arazilerde hububat ekimi yapılmaktadır. Köy topraklarının pH’sı 8-8,2 arasındadır, kireç oranı fazla, organik maddece oldukça fakirdir. Köy Ayrancı ilçe merkezi ile Ayrancı’nın 1.600 rakımlı dağ köyleri arasında bir geçiş özelliğine sahip olduğundan buralar kadar yağış alamamaktadır. Bu nedenle tarım alanlarındaki verim düşüktür.
Köyün en büyük gelir kaynağını koyunculuk oluşturmaktadır. Koyunculukta son yıllarda yaşanan olumsuz gelişmeler 8.000 olan küçükbaş hayvan sayısının 3.000’lere kadar düşmesine neden olmuştur. Bu nedenle köyde genç nüfus istihdam edilememekte ve köy sürekli göç vermektedir. Köyde tarımsal amaçlı herhangi bir birlik ve kooperatif kurulmamıştır.
Köyün yeterli miktarda (39.662 dekar) merası olmakla beraber Mayıs ayından sonra yağışların yağmaması nedeniyle otlar kurumakta ve mera bozulmaktadır. Meralar 1.200- 1.500 metre rakımlıdır.
Koyunculuk köyün önemli geçim kaynaklarının başında gelmektedir. Koyunculuğu geliştirmeye yönelik çalışmalar önem arz etmektedir.
| EKİLEN ALAN (da) | ÜRETİM MİKTARI (ton) | ÜRETİM DEĞERİ (TL) |
ARPA | 4.632,4 | 1.065,5 | 372.910,08 |
BUĞDAY | 7.440,9 | 2.009,0 | 904.066,97 |
YULAF | 305,4 | 55,0 | 19.240,20 |
ÇAVDAR | 102,2 | 13,3 | 4.648,84 |
TOPLAM | 12.480,9 | 3.142,7 | 1.300.866,09 |
Tablo-51:’de Yarıkkuyu köyünde 2009 yılında yetiştirilen ürünleri, bu ürünlerden elde edilen üretim miktarını ve bu üretimden elde edilen gayri safi geliri incelemek mümkündür.
Yarıkkuyu köyünde 13.476 dekar tarım arazisi bulunmasına karşın, 2009 yılında bu arazilerin %93’ü üzerinde tarımsal faaliyet yapılmış ve toplam 12.481 dekar alanda üretim gerçekleştirilmiştir. Köyde 2009 yılında sulama yapılmamıştır. İlçenin toplam hububat üretiminin %5’ini karşılayan köy bu yönüyle ilçede 8. sırada yer almaktadır.
| HAYVAN SAYISI (Adet) | ET ÜRETİMİ MİKTARI (kg) | SÜT ÜRETİMİ MİKTARI (kg) | BAL ÜRETİMİ MİKTARI (kg) | ÜRETİM DEĞERİ (TL) |
KÜÇÜKBAŞ HAYVAN | 3000 | 25.103,0 | 59.271,0 | - | 500.839,67 |
BÜYÜKBAŞ HAYVAN | 25 | 1.160,2 | 37.862,1 | - | 40.853,16 |
ARI | 0 | - | - | 0,0 | 0,00 |
TOPLAM: | 541.692,83 |
Tablo-52:’de 2009 yılında Yarıkkuyu köyünde bulunan hayvan varlıkları, bu hayvanlardan elde edilen ürünlerin miktarı ve bu ürünlerden elde edilen gayri safi gelir verilmiştir.
Köyün hayvan sayılarını incelediğimizde ve ilçe geneli ile bir karşılaştırma yaptığımızda toplam küçükbaş hayvan varlığının %3’ünün bu köyde bulunduğunu ve küçükbaş hayvan varlığı yönünden ilçede 17. sırayı aldığını söylemek mümkündür.
Yarıkkuyu köyü, toplam bitkisel üretime %3,4, hayvansal üretime %2,2 ve toplam gayri safi gelire ise %2,9 oranında katkı yapmaktadır. Köyde 2009 yılında kişi başına tarımsal üretimden düşen gelir 8.901,25 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu değer ilçe ortalamasından %48,6 daha fazladır.
Üçharman
İlçeye 15 km. uzaklıkta olan köy, 1.280 metre rakımda, Torosların kuzey yamaçlarında yer alan kuzeyi ve güneyi sarp kayalıklarla çevrili bir vadi içerisinde dağınık bir şekilde kurulmuş olup, doğusunda Kıraman köyü, kuzeybatısında Ayrancı ilçe merkezi, kuzeyinde Ağızboğaz köyü ve güneyinde Çat köyü ile çevrilidir.
Yağmur ve kar suları ile beslenerek Ayrancı Barajına dökülen dere vadi boyunca uzanır. Bu dere boyundaki arazilerin tarım ve bahçeciliğe uygunluğu nedeniyle köyün vadi boyunca dağınık olarak kurulduğu söylenir.
Köyde okul olmayıp Kıraman ve Ayrancı ilçe merkezinde taşımalı eğitim verilmektedir. Köyün 178 erkek, 180 kadın olmak üzere toplam 358 nüfusu bulunmaktadır.
Sulanamayan kıraç arazilerde daha çok hububat ekilirken, vadi içindeki sulanabilir arazilerde meyve bahçeleri, kavak ve söğüt gibi ağaçlar ile özellikle son yıllarda yem bitkileri üretimi yaygınlaşmıştır.
Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yaygın olduğu köyde özellikle Kıraman-Üçharman köyleri Tarımsal Kalkınma Kooperatifinin gerçekleştirdiği süt sığırı yetiştiriciliği projesinden sonra büyükbaş hayvan yetiştiriciliği de önem kazanmıştır.
Köy ekonomisine önemli katkı sağlayan, köyün yurt içi ve yurt dışında tanınmasını sağlayan diğer bir kaynak da ünlü obruğu ve bu obrukta bekletilerek özellik kazanan tulum peyniridir.
Divle obruğu, köyün güneyindeki tepe üzerinde yer almaktadır. Arazideki çöküntü nedeniyle oluşmuş, baca şeklinde yeraltına doğru uzanan, tabanında sağa ve sola doğru genişleyen 36 metre derinlikte doğal bir oyuktan ibarettir. Obruk içindeki havalandırma ve nem tamamen doğal yollarla gerçekleşmekte olup, yazın oldukça serin, kışın ise ılık olmaktadır.
Bu durum içerideki tulum peynirlerin olgunlaşmasına katkıda bulunmaktadır. Olgunlaşma sürecinin sonunda obruktan çıkarılarak açılan tulum peynirlerinin bir süre sonra küflenmeye başlaması en büyük özelliği ve lezzet kaynağıdır. Doğu tarafındaki bir çatlaktan obruğun taban kısmına kadar girilebilmektedir. Peynirler ise 36 metre yüksekliğindeki baca şeklinde boşluğa kurulan asansörle indirilmektedir.
Eski adının Devle (Değle) olduğu, sonradan değişikliğe uğrayarak Divle olarak adlandırıldığı kabul edilen köy, 1964 yılında isim değişikliği ile Üçharman adını almıştır. Çiftlik olarak kullanılan yerlerin uzaklığı nedeniyle gidip gelmekte zorlanan halkın çiftlik olarak kullandıkları yerlere yerleşip yeni köyler kurmaları ile nüfusu azalan Divle nahiyelikten köy haline gelmiştir. Yörede Divle halkı tarafından kurulan köyler şunlardır; Ambar, Saray, Hüyükburun, Dokuzyol, Böğecik, Karaağaç, Kale, Kavuklar, Ulu Mahalle, Ağızboğaz, Çat köyü ve kısmen Koraşlar.
Köyün ekonomisi ağırlıklı olarak küçükbaş hayvancılığa dayanır bunun yanı sıra büyükbaş hayvancılıkta yapılmaktadır. Küçükbaş hayvanlardan elde edilen sütler tulum peyniri yapılarak obruğa konur ve böylece “Divle Obruk Peyniri” elde edilir.
Büyükbaş hayvanlardan elde edilen sütler de Kıraman- Üçharman Köyleri Tarımsal Kalkınma Kooperatifi aracığı ile toplanır. Kıraman- Üçharman Köyleri Tarımsal Kalkınma Kooperatifi köyde faaliyet gösteren tek tarımsal örgütlenmedir. Bu kooperatife köyden 26 kişi üye olmuştur.
Köyün 81.649 dekar merası bulunmaktadır. Meralar 1.100-1.400 metre rakımlıdır. Ot çeşitliliği ve verimliliği yeterli olmasına rağmen yaylacılık terk edilmiştir. Küçükbaş ve büyükbaş hayvanlardan elde edilen sütlerin ve süt ürünlerinin pazarlanması en önemli gelir kaynağıdır. Toprakların pH’sı 8 dolaylarındadır. Organik maddece fakir, tuzluluk sorunu olmayan köy topraklarının kireç oranı yüksektir.
Köyün tarım yapma imkanları sınırlıdır. Sadece vadi içerisinde yer alan meyve bahçelerinden ekonomik olarak faydalanılmaktadır. Bölgede çok iyi tanınan ve tüketilen “Divle Obruk Peyniri”nin, bütün yurtta tanıtılması, standardizasyonu, markalaşması çalışmalarına hız ve destek verilmesi gerekmektedir.
| EKİLEN ALAN (da) | ÜRETİM MİKTARI (ton) | ÜRETİM DEĞERİ (TL) |
ARPA | 3.003,7 | 690,9 | 241.798,09 |
BUĞDAY | 2.585,5 | 698,1 | 314.133,99 |
YULAF | 104,7 | 18,9 | 6.598,98 |
ÇAVDAR | 131,4 | 17,1 | 5.977,08 |
NOHUT | 3,2 | 0,3 | 380,93 |
FASULYE | 19,0 | 4,2 | 5.194,09 |
ASPİR | 463,0 | 55,6 | 19.446,00 |
SLAJLIK MISIR | 64,0 | 204,8 | 30.720,00 |
YONCA | 72,0 | 216,0 | 22.464,00 |
FİĞ | 278,0 | 111,2 | 22.240,00 |
ELMA | 26,0 | 65,0 | 26.000,00 |
KAYISI | 25,0 | 19,1 | 15.240,00 |
KİRAZ | 58,0 | 41,4 | 33.129,60 |
ÜZÜM | 9,0 | 5,4 | 5.400,00 |
CEVİZ | 4,0 | 2,0 | 10.000,00 |
ARMUT | 33,0 | 33,0 | 17.589,00 |
TOPLAM | 6.879,4 | 2.182,7 | 776.311,76 |
Tablo-49:’da Üçharman köyünde 2009 yılında yetiştirilen ürünleri, bu ürünlerden elde edilen üretim miktarını ve bu üretimden elde edilen gayri safi geliri incelemek mümkündür.
Üçharman köyünde 11.127 dekar tarım arazisi bulunmasına karşın, 2009 yılında bu arazilerin %62’si üzerinde tarımsal faaliyet yapılmış ve toplam 6.879 dekar alanda üretim gerçekleştirilmiştir. Üçharman köyünde 2009 yılında 297 dekar alan sulanmıştır. İlçenin toplam hububat üretiminin %2’sini karşılayan köy bu yönüyle ilçede 18. sırada yer almaktadır.
Yem bitkileri üretimine baktığımızda ise ilçede %5’lik katkı ile 6. sırada yer almaktadır. İlçenin meyve ve sebze üretim alanının %2’sini bulunduran köy bu yönüyle ilçede 9. sırada yer almaktadır.
| HAYVAN SAYISI (Adet) | ET ÜRETİMİ MİKTARI (kg) | SÜT ÜRETİMİ MİKTARI (kg) | BAL ÜRETİMİ MİKTARI (kg) | ÜRETİM DEĞERİ (TL) |
KÜÇÜKBAŞ HAYVAN | 3000 | 25.103,0 | 59.271,0 | - | 500.839,67 |
BÜYÜKBAŞ HAYVAN | 204 | 9.467,2 | 308.954,4 | - | 333.361,77 |
ARI | 422 | - | - | 4.697,6 | 70.463,82 |
TOPLAM: | 904.665,27 |
Tablo-50:’de 2009 yılında Üçharman köyünde bulunan hayvan varlıkları, bu hayvanlardan elde edilen ürünlerin miktarı ve bu ürünlerden elde edilen gayri safi gelir verilmiştir.
Köyün hayvan sayılarını incelediğimizde ve ilçe geneli ile bir karşılaştırma yaptığımızda toplam küçükbaş hayvan varlığının %3’ünün bu köyde bulunduğunu ve küçükbaş hayvan varlığı yönünden ilçede 16. sırayı aldığını, toplam büyükbaş hayvan varlığının %6’sını bulundurduğunu ve bu yönüyle de ilçede 7. sırayı aldığını söylemek mümkündür. Köyde aktif arılı kovan sayısı ilçe toplamının %5’ini oluşturmaktadır. Üçharman köyü bu yönüyle ilçede 4. sırada bulunmamaktadır.
Üçharman köyü, toplam bitkisel üretime %2, hayvansal üretime %3,7 ve toplam gayri safi gelire ise %2,8 oranında katkı yapmaktadır. Köyde 2009 yılında kişi başına tarımsal üretimden düşen gelir 4.695,47 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu değer ilçe ortalamasından %21,6 daha azdır.